Hayvandışılaştırma: Sokak Köpekleri Sorunu Üzerinden Bir Postmodern Mevzi Kazanma Stratejisi
Anahtar Kelimeler:
Sokak köpekleri, Patili Dostlar, Sokaktaki Canlar, Postmodernizm, Dilsel ManipülasyonÖzet
Sokak köpekleri sorunu, Türkiye’de en çok tartışılan konular arasında yer almasına rağmen 2024 itibarıyla henüz çözüme kavuşturulamamaktadır. Kanun koyucu tarafından çeşitli stratejilerin denenmesinin önündeki önemli bir engeli, sokak köpeklerinin sahiplenilmesi dışında, onlara herhangi bir müdahaleyi kabul etmeyen ve bu yönde propaganda çalışmaları yürüten “yetenekli azınlık” oluşturmaktadır. Bir doküman analizi olan çalışmada hayvan hakları söylemi etrafında birleşen bu azınlığın “patili dostlar”, “sokaktaki canlar” ve “can dostlar” ifadeleri üzerinden kullandıkları dilsel manipülasyon stratejisi ve bu stratejinin ulusal medya ve belediyelere etkisi araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar, yetenekli azınlığın “patili dostlar”, “sokaktaki canlar” ve “can dostlar” kavramları üzerinden dilsel manipülasyon stratejisine rahatlıkla başvurabildiğini göstermiştir. Hayvandışılaştırma kavramsallaştırması ile ifade edilen bu stratejinin gerek medyanın gerekse belediyelerin üzerinde etkili olduğu tespit edilmiştir. Zira incelenen haber başlıklarından, esasen Türk toplumunun köpeklere sevgisinin ve bağlılığının bir ifadesi olan “patili dostlar”, “sokaktaki canlar” ve “can dostlar” isimlerini, güçlü bir şekilde hayvanların gerçek isimlerinin yerine kullanma eğilimde oldukları anlaşılmıştır. Bu bağlamda medya, bu yeni isimleri yaygınlaştırma ya da halka benimsetme işlevini görürken, belediyelerin de buna ek olarak meşrulaştırma işlevini yerine getirdiği saptanmıştır. Medyanın aracılık ettiğini, belediyelerin de baskı altında olduğunu gösteren bu sonuca, aynı zamanda postmodernizmin ikilik dışı anlayışı zemin hazırlamıştır. Bu bağlamda Türkiye’deki insan-hayvan ikiliği tartışmalarının postmodern çevrelerinin diğer ikilik dışı arayışlarının bir uzantısı ya da yeni bir cephesi olduğu tespit edilmiştir.
Referanslar
AKAY, Ali, Postmodernizmin ABC’si, Say Yayınevi, Ankara 2013.
AKKOYUNLU Abdullah, “Mahalli İdarelerin Sokak Köpeklerinin Vereceği Zararlar İle İlgili Yükümlülükleri ve Bu Yükümlülüklerin Mahalli İdareler Arasındaki İlişkiler Bakımından Değerlendirilmesi”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 27, S. 46, 2022, s. 3-63.
AKILLI, Hüsniye; “Belediyelerin Sokak Hayvanlarına Yönelik Görev ve Sorumluluklarının Değerlendirilmesi, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, C. 27, S. 3, Temmuz 2018, s. 95-118.
AYDOĞDU, Murat ve MERAL, Oğuzhan: “Sahipsiz Köpeklerin Popülasyonunun Kontrol Altına Alınması ve Buna İlişkin Hukuki Altyapının Oluşturulması”, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş Tezcan’a Armağan, C. 21, Özel Sayı, Yıl: 2019, s. 2129-2159.
BALLA, Ballit, Die Postmoderne und die Soziologie. 2024
BATESON, Gregory, Steps to An Ecology Of Mind: Collected Essays, In Anthropology, Psychology, Evolution and Epistemology, CA: Chandler, San Francisco, 1972.
BERNAYS, Edward, Propaganda, Pegasus, İstanbul 2023.
De SAUSSURE, Ferdinand, Genel Dilbilim Dersleri, Multilingual, İstanbul 1998.
FINCK, Frank Nikolaus, Die Aufgabe und Gliederung der Sprachwissenschaft, Kessinger Publishing, Montana 1972.
HASLAM, Nick, “Dehumanization: An Integrative Review”, Personality and Social Psychology Review, 10(3), 2006, s. 252-264.
https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/can-dostlara-bes-yildizli-hizmet-1876779 (Çevrimiçi erişim tarihi 27 Nisan 2024)
https://www.haberturk.com/samsun-haberleri/95545648-sokaktaki-canlar-ac-kalmiyor (Çevrimiçi erişim tarihi 27 Mart 2024)
Milliyet, ”Can Dostlar İçin Yeni Yatırım Geldi”, 26 Kasım 2023, https://www.milliyet.com.tr/ekonomi/can-dostlar-icin-yeni-yatirim-geldi-7025176 (Çevrimiçi erişim tarihi 27 Nisan 2024)
NTV, “Patili Dostların Mamalara Verdiği Tepkiler”, 18 Mart 2021, https://www.ntv.com.tr/galeri/yasam/patili-dostlarin-mamalara-verdigi-tepkiler,CbEy3DQ3Q0uH1McYDn4FbA (Çevrimiçi erişim tarihi 20 Nisan 2024)
Sabah, “Can Dostlar İçin 100 Noktaya Mama Bırakılıyor”, 09 Mayıs 2024, https://www.sabah.com.tr/erzurum/2024/05/09/erzurumda-patili-dostlar-guvende (Çevrimiçi erişim tarihi 20 Mayıs 2024)
https://www.sozcu.com.tr/iklim-degisikligi-patili-dostlari-da-vurdu-wp7490009 (Çevrimiçi erişim tarihi 29 Nisan 2024)
https://www.takvim.com.tr/yasam/2023/04/17/sakarya-buyuksehir-belediyesi-can-dostlarinin-yaninda (Çevrimiçi erişim tarihi 5 Mayıs 2024)
https://www.ankara.bel.tr/haberler/can-dostlar-icin-buyuksehir-ve-gonulluler-el-ele-14563 (Çevrimiçi erişim tarihi 27 Mart 2024)
https://www.bursa.bel.tr/haber/can-dostlara-modern-yeni-yuva-34114 (Çevrimiçi erişim tarihi 27 Mart 2024)
https://www.mersin.bel.tr/haber/mersinde-patili-dostlar-buyuksehirle-guvende-1706597777 (Çevrimiçi erişim tarihi 5 Mayıs 2024)
https://duzce.bel.tr/10412-sokaktaki-canlar-tedavi-ediliyor 16.08.2022 (Çevrimiçi erişim tarihi 5 Mayıs 2024)
https://www.gaziantep.bel.tr/tr/haberler/can-dostlari-icin-hatay-mustafa-kemal-universitesi-ile-is-birligi (Çevrimiçi erişim tarihi 20 Nisan 2024)
https://www.izmir.bel.tr/tr/Haberler/izmir-buyuksehir-belediyesi-can-dostlar-icin-uretiyor/49117/156 (Çevrimiçi erişim tarihi 20 Mayıs 2024)
https://kahramanmaras.bel.tr/haber/2021/01/23/sokaktaki-canlar-unutulmadi (Çevrimiçi erişim tarihi 25 Nisan 2024)
http://www.kirklareli.gov.tr/sokaktaki-canlar-icin-112-acil-mudahale-ekipleri-olusturuldu (Çevrimiçi erişim tarihi 20 Mayıs 2024)
https://www.kocaeli.bel.tr/haber/sokaktaki-canlar-ac-kalmiyor-40484.html (Çevrimiçi erişim tarihi 20 Nisan 2024)
https://www.manisa.bel.tr/Haberler/35925_buyuksehir-patili-dostlarin-yaninda.aspx (Çevrimiçi erişim tarihi 5 Nisan 2024)
https://ordu.bel.tr/Haber/44063/buyuksehir-patili-dostlari-yalniz-birakmadi (Çevrimiçi erişim tarihi 20 Mayıs 2024)
https://www.yalova.bel.tr/haberler/yalova-belediyesi-can-dostlar-icin-calisiyor (Çevrimiçi erişim tarihi 20 Mayıs 2024)
https://www.tierschutzpartei.de/jenseits-des-kapitalismus/ (Çevrimiçi erişim tarihi 25 Nisan 2024)
https://www.trthaber.com/haber/guncel/can-dostlar-icin-100-noktaya-mama-birakiyorlar-471108.html (Çevrimiçi erişim tarihi 27 Mart 2024)
https://www.gazetevatan.com/yerel-haberler/trabzon/ortahisar/baskan-kayanin-patili-dost-sahiplenme-cagris-2145782 (Çevrimiçi erişim tarihi 27 Mayıs 2024)
https://www.yeniakit.com.tr/haber/can-dostlara-modern-yeni-yuva-1840453.html (Çevrimiçi erişim tarihi 25 Nisan 2024)
https://www.yenisafak.com/gundem/gonulluler-can-dostlar-icin-yasagi-deldi-3622032 (Çevrimiçi erişim tarihi 27 Mart 2024)
KEUPP, Heiner, “Postmoderne Welt des Fröhlichen Durcheinanders?”, Psychologie Heute (6),1993, s. 50-57.
KIRAL, Bilgen. “Nitel Bir Veri Analiz Yöntemi Olarak Doküman Analizi”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 2020, s. 170-189.
KOSTEKAVA, Maria, “Modern oder Postmodern? Traditionalismus, Avantgarde oder Postavangarde?”, Muzikologija 10.2298, 2006, s. 179-206.
LE BONE, Gustave, Kitleler Psikolojisi, Karbon Kitaplar, İstanbul 2020.
POLAT, Hıdır, “Geleneksel Medya Temsil Sorunu: Alternatif bir Mecra Olarak Yeni Medya”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 38/38, 2018, s.45-60.
SAKIN, Bertuğ ve BÜYÜKBİRER, Sümeyye, “Manipülatif Dil Üzerine Eleştirel Söylem Analizi”, Anasay (16), 2021, s.81-99.
STRAUSS, Anselm ve CORBIN, Juliet, Basics Of Qualitative Research, Newbury Park, Sage 1990.
TANDOĞAN, Okşan, “Kentleşme Bağlamında Sokak Hayvanlarının Değişen Statüsü”, Kent Akademisi, 15(4), 2022, s. 1884-1905.
VAN DIJK, Teun A, Racism and The Press, Routledge, London and New York 1991.
VEBLEN, Thorstein, (çev. İnci User), Aylak Sınıf, Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Matbaası, İstanbul 1995.
VON HUMBOLDT, Wilhelm, Schriften zur Sprachphilosophie, Bd. III, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1963.
WEBER, Max, Gesammelte Aufsätze zur Religionssoziologie III, J.C.B. Mohr, Tübingen,1988
WELSCH, Wolfgang, Unsere Postmoderne Moderne, Akademie-Verlag, Berlin 2008.
YURTTAŞ, Süleyman, “Toplumsal Kimlik Okuryazarlığı”, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 19/3, Ekim 2019, s. 825-842.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 İlhan KARACA
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
