NATIONALISM IN TÜRKIYE’S 1961 AND 1982 CONSTITUTIONS: A COMPARATIVE ANALYSIS
Anahtar Kelimeler:
Milliyetçilik, Türk anayasaları, sivil milliyetçilik, etnik milliyetçilik, askeri etkiÖzet
Bu çalışma, Türkiye'nin 1961 ve 1982 anayasalarında ifadesini bulan milliyetçiliğin karşılaştırmalı bir analizini sunmaktadır. Farklı tarihsel ve siyasi bağlamlarda şekillenen bu iki anayasa, Türk milliyetçiliğinin değişen doğasını yansıtmaktadır. Sivil milliyetçilikten etkilenen 1961 Anayasası, hukuki eşitlik ve demokratik yönetimi vurgulamakta ve kapsayıcı bir milli kimlik kavramını teşvik etmektedir. Buna karşılık 1982 Anayasası, 1980 askeri darbesinin ardından ulusal güvenlik ve toprak bütünlüğüne ilişkin kaygılarla şekillenen, milliyetçiliğe daha devlet merkezli bir yaklaşımı temsil etmektedir. Bu çalışma her iki anayasadaki kilit maddeleri, sivil ve etnik milliyetçilik arasındaki dengeyi ve ulusal kimliğin şekillenmesinde laiklik ve vatandaşlığın rolünü incelemektedir. Çalışma aynı zamanda etnik çeşitlilik ve azınlık haklarına yönelik farklı yaklaşımların da altını çizmektedir. Bunlara ek olarak, makale her iki dönemde de milliyetçiliğin şekillenmesinde askeri ve siyasi otoritenin etkisini ortaya koymaktadır. Bu karşılaştırmalı çerçeve aracılığıyla çalışma, bu iki anayasadaki milliyetçilik kavramının Türkiye'nin siyasi manzarasını nasıl şekillendirdiğini ve günümüz Türk milliyetçiliği için kalıcı sonuçlar doğurduğunu göstermektedir. Bulgular, Türkiye'de milliyetçilik, anayasa hukuku ve siyasi otorite arasındaki karmaşık ilişkinin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmaktadır.
Referanslar
AHMAD, Feroz, Demokrasi Sürecinde Türkiye (1645-1980). İstanbul: Hil Yayınları, 1994.
AKINCI, Abdulvahap, “Türkiye’nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 9, sy 1 (2014): 55-72.
ALDIKAÇTI, Orhan, Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası. İstanbul: Bahar Matbaası, 1964.
ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz, “T.C. Anayasalarında Devlet Anlayışı”. Amme İdaresi Dergisi 26, sy 2 (1993): 3-17.
ARSLAN, Zühtü, “Adil Yargılanma Güvencesi Olarak Silahların Eşitliği İlkesi”, 2022. https://anayasa.gov.tr/tr/baskan/eski-baskanlarin-konusmalari/zuhtu-arslan/konusmalar/adil-yargilanma-guvencesi-olarak-silahlarin-esitligi-ilkesi/#_ftn9.
BİROL, Sinem, “1961 Anayasası’nda İfade Özgürlüğü”. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi| Istanbul University Faculty of Communication Journal, sy 43 (2012): 39-54.
ÇETİN, Halis, Türk Siyasal Hayatı - V Vesayet Gölgesinde Siyaset 1960-1980. Ankara: Orion Kitabevi Akademik Kitaplar, 2016.
ÇİÇEK, Ali, “Milliyetçilik Kuramları”. İçinde İmparatorluktan Ulus Devlete Türk Milliyetçiliği, 1-27. Ankara: Gazi Kitabevi, 2024.
DEMİREL, Tanel, Türkiye’nin Uzun On Yılı Demokrat Parti İktidarı ve 27 Mayıs Darbesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2021.
DURGUN, Şenol, Turkish Political Life. Ankara: A Kitap, 2014.
DURSUN, Davut, Türkiye’nin Siyasal Hayatı. İstanbul: Beta Basım Yayım, 2018.
ERDEM, Tarhan, Anayasalar ve Belgeler 1876-2012. İstanbul: Doğan Kitap, 2012.
ERDOĞAN, Mustafa, Anayasa Hukuku. 8. Baskı. Ankara: Orion Kitabevi, 2014.
GÖZLER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku Dersleri. 23. Baskı. Bursa: Ekin Yayınları, 2019.
KABOĞLU, İbrahim Ö, Anayasa Hukuku Dersleri. 6. Baskı. İstanbul: Legal Kitabevi, 2010.
KARPAT, Kemal H, Türk Siyasi Tarihi Siyasal Sistemin Evrimi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2020.
KARS KAYNAR, Ayşegül, “Making of military tutelage in Turkey: the National Security Council in the 1961 and 1982 Constitutions”. Turkish Studies 19, sy 3 (27 Mayıs 2018): 451-81. https://doi.org/10.1080/14683849.2017.1387055.
NALBANT, Fatma, “Türkiye’de vatandaşlık anlayışının gelişimi”. III. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi, 2014. https://www.academia.edu/download/40738817/Turkiyede_Vatandaslik_Anlayisinin_Gelisimi.pdf.
ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 1998.
ÖZCAN, Hüseyin, ve Murat Yanık, Siyasi Partiler Hukuku. 2. Baskı. İstanbul: Der Yayınları, 2011.
ÖZGİŞİ, Tunca, “Milliyetçilik ve Vatandaşlık Olgusunun Türk Anayasalarına Yansıması”. Türkoloji Kültürü Dergisi 2, sy 4 (2009): 83-103.
PARLA, Taha, Türkiye’de Anayasalar. 3. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları, 2002.
RENAN, Ernest, What Is a Nation? And Other Political Writings. Columbia University Press, 2018.
ŞEN, Ersan, “Yeni Anayasaya Doğru”. Ankara Barosu Dergisi, sy 1 (2013): 357-69.
TANÖR, Bülent, İki Anayasa 1961-1982. 3. Baskı. İstanbul: Beta Basım Yayım, 1994.
TANÖR, Bülent, ve Necmi Yüzbaşıoğlu, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayım, 2023.
TUNÇ, Bilal, ve Bilal Akarçay, “12 Mart Muhtırası Sonrası 1961 Anayasası’nda Yapılan Değişiklikler Üzerine Bir Değerlendirme”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 11, sy 3 (2022): 1540-71.
TUNÇ, Hasan, ve Faruk Bilir, “Cumhuriyet Dönemi Anayasalarımızda Milliyetçilik Anlayışı ve Atatürk Milliyetçiliği”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2, sy 2 (01 Haziran 1998): 1-7.
YALÇIN, E. Semih, “Türk Anayasa Metinlerinde Vatandaşlık Meselesi”. Düşünce Dünyasında Türkiz 1, sy 6 (25 Kasım 2022): 293-304.
ZÜRCHER, Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. Çeviren Yasemin Gönen. 7. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları, 2020.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Ali Çiçek
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
