TANZİMAT SONRASI OSMANLI DEVLETİ’NDE OKUL GÜVENLİĞİ
Anahtar Kelimeler:
Bevvâb, Osmanlı okul güvenliği, Mubassır, Osmanlı okullarında asayişÖzet
Osmanlı Devleti’nde özellikle de Tanzimat sürecinden sonra uluslararası alanlarda gelişen bilim ve teknoloji, savaş şartları ve diğer faktörler sebebiyle okulların çeşitliliğinde, niteliğinde ve niceliğinde artışlar yaşanmıştır. Yaşanan bu artış güvenlik sorunlarını da beraberinde getirmiş, okul içerisindeki asayişi ve düzeni sağlamakla yükümlü yeni güvenlik araçlarına ve kurallarına ihtiyaç doğmuştur. Bevvâb, mubassır, gece bekçileri, kolluk kuvvetleri ve ihtiyaç dâhilinde askerî unsurlar Osmanlı okullarının güvenlik araçlarını oluştururken yeni eğitim nizamnamelerinde belirtilen kanunlar da Osmanlı okullarının güvenlik kurallarını oluşturmuştur. Bu çalışma, Osmanlı eğitim tarihine, güvenlik perspektifinden bakarak literatürdeki boşluğu doldurmayı amaçlamıştır. Ayrıca Tanzimat Fermanı’nın Osmanlı okullarına etkisi, Osmanlı okullarında yaşanan güvenlik problemleri, bu problemlere karşı alınan önlemler ve görevlendirilen personel çalışma kapsamında ele alınmıştır. Bu zamana kadar Osmanlı okullarının asayiş temelli güvenlik problemlerinin doğrudan ele alınmamış olması bu çalışmanın önemini ortaya koymaktadır. Ayrıca esasen güvenlik üretim merkezi olan polis, jandarma ve asker okulları bu çalışma kapsamında ele alınmamıştır. Osmanlı arşiv belgeleri, ikincil kaynaklar ve açık kaynaklar kullanılarak literatür taraması yapılmıştır.
Referanslar
Arşiv Belgeleri - Başkanlık Osmanlı Arşivi ( BOA)
Devlet Arşivleri Başkanlığı. Osmanlı Arşivi. DH.TMIK.M. 38/83, H. 10/04/1315.
Devlet Arşivleri Başkanlığı. Osmanlı Arşivi. A.} MTZ. (04) 139/28, H. 11/01/1324.
Devlet Arşivleri Başkanlığı. Osmanlı Arşivi. MF.MKT. 1041/54, H. 22/01/1326.
Devlet Arşivleri Başkanlığı. Osmanlı Arşivi. İ..MF. 5/65, H. 05/12/1313
Devlet Arşivleri Başkanlığı. Osmanlı Arşivi. BEO 2998/224832, H. 08/01/1325.
Devlet Arşivleri Başkanlığı. Osmanlı Arşivi. MF. İBT. 223/81, H. 29/01/1327.
Devlet Arşivleri Başkanlığı. Osmanlı Arşivi. MF. İBT. 6/44, [Tarih Yok].
Devlet Arşivleri Başkanlığı. Osmanlı Arşivi. DH. ŞFR. 653/111, H. 09/12/1335.
Kitap
ÇADIRCI, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı. 3. baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2013.
DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat (Eski ve Yeni Harflerle). 26. baskı. Ankara: Aydın Kitabevi, 2010.
DÜSTUR. Birinci Tertip, No. 2: “Umûm Mekâtib-i Rüşdiyenin Nizamnâme-i Dâhilisi,” 02.11.1289 / 01.01.1873. Ankara-İstanbul.
GÜVEN, İsmail, Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2018.
KILINÇ, Mustafa, Türkiye’de Mesleki Teknik Eğitim Tarihi (1888-1986). Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2020.
KODAMAN, Bayram, Sultan II. Abdülhamid Devri Doğu Anadolu Politikası. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1987.
KÖYMEN, M. Altan, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi Cilt :3 Alp Arslan ve Zamanı. 4. Baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2001.
LEWİS, Bernard, Modern Türkiye'nin Doğuşu. Çev. Bülent Turna. Ankara: Arkadaş, 2021.
NUR, Rıza, Hayat ve Hatıratım. Cilt 1. İstanbul: Altındağ Yayınevi, 1967.
ÖZALP, R., ve A. Ataünal, Türk Milli Eğitim Sisteminde Düzenleme Teşkilatı (Talim ve Terbiye Kurulu- Milli Eğitim Şurası). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1977.
PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: MEB Yayınları, 1983.
ŞENCAN, Evrim, Türk Eğitim Tarihi Dönüm Noktaları. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2023.
Makale
BAŞKAN, Ş., ve A. M. Çay. “Tanzimat Dönemi Osmanlı Eğitim Sistemi.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research 12/64, 2019, s. 176-186.
ÇAĞIR, M., & Türk, İ. C. “1869 Maarif-i Umumiye Nizamnamesi Ve Türk Eğitim Tarihindeki Yeri.” Avrasya Sosyal Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(11), 2017, s. 62-75.
ÇETİN, Sadık, “Osmanlı Maarifinde Mektep Bakkalları (1891-1922).” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 38/105, Mayıs 2022, s. 1-32.
DEMİREL, Fatih ve Serdar Y. Derin. “Osmanlı Ortaöğretim Kurumlarında Soruşturma Süreci (Örnek Bir Vaka Analizi).” History Studies 11/5, 2019, s. 1525-1538.
DEMİREL, Fatih, “Osmanlı Modern Eğitim Kurumlarında İşlenen Suçlar.” History Studies 5/1, 2013, s.101-112.
DOĞAN, Cem, “Eski İstanbul’da Mahalle Bekçisi ve II. Meşrutiyet’te Bekçi Teşkilatının Düzenlenmesi Bağlamında Mahalle Bekçileri Nizamnamesi (1908-1918).” Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi 6/14, 2019, s. 257-273.
GEZGİNCİ, Ali, “Şehir Güvenliği Bağlamında Osmanlı Devleti’nde Gece Bekçileri: Asesbaşı ve Asesler.” Genç Kalemler 6/7, 2020, s. 180-183.
GÜNDÜZ, Mustafa, "Son Dönem Osmanlı Eğitim Sisteminde Disiplin ve Cezalandırma (1847-1920)." Doğu Batı, 53, 2010, s. 127-158.
KAPCI, Hikmet, “Osmanlı Eğitim Sisteminde Disiplin: Dârülhayr-i Âli Örneği.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 6/28, 2013, s. 166-180.
MEMDUHOĞLU, H. B., TAŞDAN, M. “Okul ve Öğrenci Güvenliği: Kavramsal Bir Çözümleme.” Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(34), 2007. s. 68- 80.
ŞİMŞEK, Hasan, “Educational Problems in The Ottoman Empire: A Historical Case Study About Road Security (Traffic) and School Services.” Journal of Theoretical Educational Science, 3/1, 2010, s. 135-147.
WANATT, C. L “Defining Safe Schools.” Journal for a Just and Caring Education, 2(2), 1996, s. 121-133.
Tez
ERKEK, Mehmet Salih, “II. Meşrutiyet Döneminde Türk Eğitim Sistemindeki Gelişmeler ve Ethem Nejat Bey.” Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2009.
DUMAN, Esmer, Osmanlı Arşiv Belgeleri Işığında Aşiret Mektebi. Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
ALTIN, Hamza, II. Abdülhamid ve II. Meşrutiyet Devirlerinde Öğretmen Yetiştirme Meselesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009.
ALTINOVA, Ayşegül, Osmanlı Modernleşmesinde Rüşdiye Mektepleri, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Bekir Çağlar Çam
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
