Günümüz Toplumunda Sosyal Meseleler ve Köroğlu’na Şikâyet Şiirleri

Yazarlar

Anahtar Kelimeler:

Köroğlu, âşık, âşık tarzı şiir geleneği, şikâyet şiiri

Özet

Bu çalışma, Türk kahramanlık halk hikâyelerinin tanınmış bir figürü olan Köroğlu'na yöneltilen şikâyet şiirlerini incelemektedir. Köroğlu, zenginlere ve zalimlere karşı direnişi ve ezilenlere desteği ile bilinir. Köroğlu'nun hikâyeleri, Türk dünyasında çeşitli dillerde geniş bir coğrafyada anlatılarak onun geniş kitlelere hitap ettiğini ve kalıcı bir öneme sahip olduğunu göstermektedir. Yoğun araştırmalara rağmen, Köroğlu'nun kimliği belirsizliğini korumaktadır; bazı akademisyenler onu bir Yeniçeri, bazıları ise bir halk kahramanı olarak kabul etmektedir. Yaklaşık 200 farklı versiyonda anlatılan efsanesi, onun Türk hayal gücü tarafından yaratılmış kurgusal bir karakter olduğunu öne sürmektedir. Bu çalışma, çeşitli âşıklar tarafından Köroğlu'na yazılmış 37 şikâyet şiirine odaklanmaktadır. En fazla şiir yazan âşıklar Mustafa Aydın ve Temelî'dir. Şiirlerdeki şikâyetler, ahlâk, değişim-moda, geçim/dert/sıkıntı, bozuk düzen, hayatın zorlukları, dış güçler-millî meseleler, yiğitlik, teknoloji-üretim, sanat-müzik, tabiat ve Köroğlu'na duyulan özlem gibi geniş bir yelpazeye yayılmaktadır. Bu şikâyetler, âşıklık geleneğinin halkın duygularını, beklentilerini ve eleştirilerini ifade etmedeki rolünü vurgulayarak, Köroğlu'nun halk şiirindeki etkisini pekiştirmektedir. Şikâyetlerin çeşitliliği ve derinliği, Köroğlu'nun halkın gönlündeki önemli yerini ve onun aracılığıyla dile getirilen eleştirilerin geniş toplumsal kesimlere hitap ettiğini göstermektedir. Bu çalışma, âşık şiirinin toplumsal meseleleri nasıl yansıttığını ve kolektif bilinç üzerindeki etkisini anlamamıza katkı sağlamaktadır. Seçilen şiirler, Köroğlu'nun adalet ve erdem sembolü olarak günümüzdeki devam eden önemini ortaya koymaktadır.

Referanslar

BAYAT, Fuzuli, Köroğlu: Şamandan Âşıka, Alptan Erene, Akçağ Yayınevi, Ankara 2009.

BENEK KAYA, Ayşe, Halk Şairi Halil Topçu, Vilâyet Kitabevi, Sivas 2022.

BORATAV, Pertev Naili, Köroğlu Destanı, Adam Yayıncılık, İstanbul 1984.

(Doğan Kaya Arşivi)

KARAKOÇ, Abdurrahim, Beşinci Mevsim, Ocak Yayınları, Ankara 1992.

KAYA, Doğan, “Anadolu’da Köroğlu Kolları”, Türk Dünyasında Destan ve Köroğlu Sempozyumu, s. 122-142, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum 2021.

KAYA, Taha Tuna, “Köroğlu’nun Yaşadığı Coğrafya ve Türk Coğrafyasında Köroğlu Anlatıcıları”, VI. Uluslararası Köroğlu Sempozyumu 10-12 Ekim 2016, Bolu Türkiye, 2016.

KÖPRÜLÜ, Mehmet Fuat, Türk Edebiyatı Tarihi, Ötüken Yayınları, İstanbul 1986.

ÖZTELLİ, Cahit, Köroğlu, Dadaloğlu, Kuloğlu, Özgür Yayın-Dağıtım, İstanbul 1984.

SAKAOĞLU, Saim, “Türk Saz Şiiri”, Türk Dili Türk Şiiri Özel Sayısı III (Halk Şiiri), 445-450, 1989, s. 127-129.

SÖNMEZ, Mehmet (Çırak Mehmet), Gönülden Dile, Ankara 2024.

İndir

Yayınlanmış

2024-07-10

Nasıl Atıf Yapılır

KAYA, D. (2024). Günümüz Toplumunda Sosyal Meseleler ve Köroğlu’na Şikâyet Şiirleri. Türkiye Araştırmaları Dergisi, 1(1), 103–136. Geliş tarihi gönderen https://turkad.org/index.php/pub/article/view/8