Türkiye’nin PKK/PYD İle Mücadelesinde Suriye: Tarihsel Perspektif ve Güncel Gelişmeler Işığında Bir Değerlendirme
Anahtar Kelimeler:
Türkiye, Terör, Suriye, PKK/PYD, Terörle MücadeleÖzet
Bu makale, Türkiye’nin PKK/PYD terör örgütüne karşı yürüttüğü mücadelenin Suriye boyutunu tarihsel perspektif ve güncel gelişmeler ışığında analiz etmeyi amaçlamaktadır. 1970’li yılların sonlarında ortaya çıkan PKK, kuruluşundan itibaren büyük bir değişim ve dönüşüm geçirmiştir. 1980’den itibaren Suriye’de varlık gösteren PKK terör örgütü ve uzantılarının Suriye rejimiyle ilişkileri günümüze kadar çeşitli dönemlerden geçmiştir. PKK’nın 1980'li yıllardan itibaren Suriye’de barınması ve Esad rejiminin PKK’ya lojistik destek sağlaması Türkiye-Suriye ilişkilerinde uzun yıllar gerginliğe neden olmuştur. PKK/PYD’nin Esad rejimiyle zaman zaman çatışmalı ancak stratejik iş birliğine dayalı ilişkiler kurması, Türkiye’nin Suriye politikasının temelde PKK/PYD ile mücadele üzerine şekillenmesine yol açmıştır. Suriye’nin iç savaşa evrilmesiyle PYD’nin, Esad rejimi ile ortaklık temelinde ilişkiler geliştirerek Suriye’nin kuzeyinde hakimiyet sağlaması Türkiye için ciddi güvenlik tehditleri ortaya çıkarmıştır. Bu bağlamda Türkiye, Suriye sınırında oluşan terör koridorunu engellemek amacıyla bir dizi sınır ötesi askeri operasyon gerçekleştirmiştir. Fırat Kalkanı, Zeytin Dalı, Barış Pınarı ve Bahar Kalkanı operasyonları Türkiye’nin askeri kapasitesini sahada aktif şekilde kullanma iradesinin somut göstergeleri olmuştur. 2024 yılı ise Suriye’de önemli bir dönüm noktası olmuş ve 2011’den itibaren devam eden iç savaş Esad rejiminin devrilmesiyle sonuçlanmıştır. Rejimin düşmesinden sonra Suriye’de yaşanan gelişmeler, yeni Şam yönetimi ile SDG arasında imzalanan anlaşma Türkiye’nin ulusal güvenliğini doğrudan ilgilendirmektedir. Suriye, Türkiye’nin terörle mücadelesinde merkezlerden biridir ve geçmişte olduğu gibi günümüzde de dış politika öncelikleri arasında önemini korumaya devam etmektedir. Tarihsel ve betimsel metodolojinin kullanıldığı bu çalışmada; rejimin devrilmesinin Türkiye açısından önemli bir jeopolitik avantaj meydana getirdiği, ancak Şam rejimi ile SDG arasında imzalanan anlaşmadan terörün tamamen ortadan kalkacağı yönünde bir beklentinin gerçekçi olmadığı ve bu nedenle Türkiye’nin ihtiyatlı hareket etmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Referanslar
Acun, C. (2024). Muhaliflerin Saldırganlığı Caydırma Operasyonu nasıl başladı, süreçte neler olabilir?, SETA, https://www.setav.org/uzmanlar-cevapliyor/muhalifler-halepi-ele-gecirdi-bundan-sonra-ne-olacak
Ağır, O., Güven, M. E., & Katılmış, C. (2021). Irak ve Şam İslam Devleti (IŞİD). Ed. A. Baharçiçek, G. Tuncel, O. Ağır, Terör ve Propaganda (ss.85-160). Nobel Akademik Yayıncılık.
Akkaya, A. H., & Jongerden, J. (2011). The PKK in the 2000’s. Continuity through breaks?. Ed. Marlies Casier and Joost Jongerden, Nationalisms and Politics in Turkey: Political Islam, Kemalism and the Kurdish Issue (pp. 143-162), Routledge.
Aslan, M., Marzouk, N., Yeşiltaş, M., Çütcü, İ., & Seifan, S. (2025). Suriye’nin kuzeybatısında yeniden yapılandırma süreci (2016-2024). SETA, Sayı. 262.
Barfi, B. (2016). Ascent of the PYD and the SDF. The Washington Institute for Near East Policy, Research Note, No: 32.
BBC News (2024). “Menbiç’te son durum: SDG’nin şehirden çıkışı konusunda ABD ve Türkiye anlaştı.” 8.12.2024, https://www.bbc.com/turkce/articles/c5y4v31vn9mo
Caner, M. (2024). Halep’in muhalifler tarafından alınmasına İran nasıl bakıyor?, SETA, https://www.setav.org/uzmanlar-cevapliyor/muhalifler-halepi-ele-gecirdi-bundan-sonra-ne-olacak
Criss, N. B. (1995). The nature of PKK terrorism in Turkey. Studies in Conflict and Terrorism, (18), 17-37.
Ekşi, M. (2018). Türk dış politikasının ultimo ratiosu: Yumuşak güçten sert güce Türkiye’nin Suriye politikası. Karadeniz Araştırmaları, 15(60), 71-99.
Görücü, K. (2024). Türkiye-Suriye ilişkileri. 2024’te Türkiye, (ss.111-117), SETA.
Hinnebusch, R. (2013). Introduction: The study of Turkey-Syria relations. Ed. R. Hinnebusch and Özlem Tür, Turkey-Syria Relations Between Emnity and Amity. (pp.1-12), Ashgate.
İnat, K. (2025). Türkiye’nin Ortadoğu politikasının 10 yılı: 2015-2025. Kriter, Nisan 2025, (9), 32-34.
Khatib, D. K., & Al Barasneh, A. S. (2021). US-Turkish relations in the light of the Syrian crisis (2011-2019). Ed. Dania Koleilat Khatib, In The Syrian Crisis Effects on the Regional an International Relations, (pp. 13-30), Springer.
Marcus, A. (2007). Blood and belief. The PKK and the Kurdish fight for independence. New York University Press.
McConnel A. (2017). Fırat Kalkanı’nın stratejik kazanımları. Anadolu Ajansı, 23.08.2017, https://www.aa.com.tr/tr/analiz-haber/firat-kalkaninin-stratejik-kazanimlari/891955
McDowall, D. (2007). A modern history the Kurds. Londra and New York: I. B. Tauris.
Mercan, M. H. (2025). Suriye’de yaşanan son gelişmeler ve muhtemel riskler. SETA, 15 Mart 2025, https://www.setav.org/yorum/suriyede-yasanan-son-gelismeler-ve-muhtemel-riskler
Miş, N. (2025). Yeni Suriye’nin inşasında Türkiye. Kriter, 9(97), https://kriterdergi.com/cerceve/yeni-suriyenin-insasinda-turkiye
Nasrollah, B., Sharifa, A., & Al Abdallah, O. (2021). Map of military control in Syria and of 2021 and beginning of 2022. Jusoor, https://jusoor.co/en/details/map-of-military-control-in-syria-end-of-2021-and-beginning-of-2022
Özcan, N. A. (1999). PKK (Kürdistan İşçi Partisi) tarihi, ideolojisi ve yöntemi. ASAM.
Özdemir, F. N. (2024). Türkiye, ABD ve Rusya’nın Orta Doğu’da farklılaşan çıkarlarının bölgesel güvenliğe etkisi. [Yayınlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi].
PKK Program ve Tüzüğü (1995). Waşenen Serxwebun 71.
Polis Akademisi Rapor (2022). Uluslararası güvenliğe tehdit PKK ve bileşenleri. Polis Akademisi Yayınları, Rapor No:60.
Pusane, Ö. K. (2018). How to Profil PYD/YPG as an actor in the Syrian civil war: Policy implications fort he region and beyond. Ed. Özlem Zeynep Oktav, Emel Parlar Dal, Ali Murat Kurşun, In Violent Non-state Actors and the Syrian Civil War, pp. 73-90.
Republic of Türkiye Ministry of Foreign Affairs (1998). Statement made by İsmail Cem, Foreign Minister, on the special security meeting held between Turkey and Syria. October 20, 1998. https://www.mfa.gov.tr/_p_statement-made-by-ismail-cem_-foreign-minister_-on-the-special-security-meeting-held-between-turkey-and-syria_br_october-20_-1998_br__unofficial-translation___p_.en.mfa
Reuters (2025). US withdrawing hundreds of troops from Syria, NYT Reports, 17.04.2025, https://www.reuters.com/world/middle-east/us-withdrawing-hundreds-troops-syria-nyt-reports-2025-04-17/?utm_source=chatgpt.com
Sarı, B. (2019). Vekillikten çatışmaya, çatışmadan ortaklığa: PKK-Suriye ilişkilerinin değişen karakteristiği. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 8(1), 107-132.
Şarkul Avsat (2025). Hem Türk hem de Kürt tarafı Suriye hükümetinin SDG ile yaptığı anlaşmayı memnuniyetle karşıladı. 12.03.2025, https://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5121029-hem-t%C3%BCrk-hem-de-k%C3%BCrt-taraf%C4%B1-suriye-h%C3%BCk%C3%BCmetinin-sdg-ile-yapt%C4%B1%C4%9F%C4%B1-anla%C5%9Fmay%C4%B1
Şensoy, A. A. (2025). Şam-SDG anlaşması ve Türkiye temkinli iyimseverlik. Türkiye Araştırmaları Vakfı, 14.03.2025, https://turkiyearastirmalari.org/2025/03/14/yayinlar/yorum/sam-sdg-anlasma-ve-turkiye/
T.C. Milli Savunma Bakanlığı (2025). Bahar Kalkanı Harekatı. https://www.msb.gov.tr/BaharKalkani
Taverner, A. (2021). Syria- the use of violent non state actors as a tool of regional policy. Ed. Dania Koleilat Khatib, In The Syrian Crisis Effects on the Regional an International Relations, (pp. 179-194), Springer.
UNHCR (The UN Refugee Agency) (2025). Syria emergency. https://www.unhcr.org/emergencies/syria-emergency
Yılmaz, S. (2025). ABD’nin Kürt projesinde son gelişmeler. 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü, 17.03.2025, https://21yyte.org/orta-dogu-ve-afrika-arastirmalari-merkezi/abdnin-kurt-projesinde-son-gelismeler/30560
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Fatma Nur Güven
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
