AHMED RIZA BEY’İN BATI MERKEZLİ DÜNYA SİSTEMİNE DAİR ELEŞTİRİSİ VE SAMUEL P. HUNTINGTON’UN MEDENİYETLER ÇATIŞMASI TEZİNE KARŞI VERİLEBİLECEK YANITLAR

Özet

Ahmed Rıza Bey Doğu-Batı medeniyetleri ayrımını ve çatışmasını 1922 yılında yazdığı Batı’nın Politik Ahlaksızlığı adlı eserinde ele almıştır. Batı’nın Doğu dünyasına yaklaşımının ötekileştirici ve tarihsel gerçekleri yadsıyan fikirler üstünde inşa edildiğini savlamıştır. Bu çerçeveden Doğu-Batı ilişkilerini / çatışmasını çözümlemeye çalışmıştır. Ahmed Rıza Bey’in eserini neşretmesinden yaklaşık 70 yıl sonra Sovyetler Birliği yıkılmış ve Doğu Bloku çökmüştür. Medeniyetler Çatışması yaklaşımı Samuel P. Huntington’un çalışmalarıyla dünya genelinde popüler olmuştur. Huntington, Soğuk Savaş içindeki Batı ve Doğu Blokları karşıtlığının yerine Batı ve Batı-dışı medeniyetler, özellikle de Batı ile İslam medeniyetleri arasındaki çatışmanın geçeceği tezini ortaya atmıştır. Ayrıca bölünmüş ve kararsız ülke kavramsallaştırması ile Türkiye’yi Batı’ya ait olmayan bir Doğu (İslam) ülkesi olarak konumlamış ve laik yapısının Türkiye’yi ait olduğu medeniyet safında bulunmaktan alıkoyduğunu savunmuştur. Bu çalışmada Ahmed Rıza Bey’in tezleri doğrultusunda Samuel P. Huntington’un “Medeniyetler Çatışması” ile Türkiye’ye dair savları incelenmiştir ve eleştiriler getirilmeye çalışılmıştır.